DEMİR, REMZİÇAKIROĞLU, MUSTAFA2023-01-182023-01-182022http://hdl.handle.net/20.500.12575/87063Bu tez çalışmasında, Osmanlı düşünce sistemiyle (epistemoloji) Osmanlı iktisadî yapısı (ontoloji) arasındaki ilişkinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu tez konusu gereği disiplinlerarası ve mukayeseli teorik bir çalışmadır; iktisat, tarih, tarih yazıcılığı, felsefe, sosyoloji, edebiyat, bilim ve teknoloji tarihi, bilim felsefesi, bilim sosyolojisi, din felsefesi ve din sosyolojisi gibi disiplinler bu çalışmada iç içe geçmiştir. Tezin araştırma soruları şöyledir: Osmanlı modernleşmesine dair literatürün tıkandığı yer neresidir? Tarihyazıcılığı ve kuramsal çerçeveler bu tıkanmayı nasıl aşabilir? Osmanlı düşünce, ekonomi ve modernleşme tarihi içselci ve dışsalcı bakış açılarından nasıl analiz edilebilir? Osmanlı modernleşmesi bağlamında, Osmanlı iktisadî yapısının Osmanlı düşünce sistemiyle ilişkisini anlama ve ortaya çıkarmada hangi kuramsal çerçeve ya da çerçeveler daha iyi bir anlama ve yorumlama imkanı sağlayabilir: Marksist tarih anlayışına dayalı Dışsalcı-Berkesçi açıklama modeli mi yoksa Weberci tarih anlayışına dayalı İçselci-Ülgenerci anlama modeli mi? Bu iki yaklaşımın (dışsalcı açıklama ve içselci anlama) mukayeseli bir şekilde sentezlenmesi mümkün müdür? Tezin araştırma soruları tarihyazıcılığı ve kuramsal çerçeve bağlamında problematize edilmiştir. Tezin en önemli bulgusu: Osmanlı modernleşmesi, Osmanlı düşünce tarihi ve sosyo-ekonomik yapısı arasındaki ilişkinin analiz edilip açıklanması ve anlaşılmasındaki temel sorun: Bu açıklamanın yapılacağı perspektifin hangi kuramsal çerçeveye oturtulması gerektiğinin tayin edilmesi meselesidir.trOsmanlı düşünce sistemiOsmanlı iktisadi yapısıSabri ÜlgenerdoctoralThesis