Adıtatar, Funda2023-01-062023-01-062022http://hdl.handle.net/20.500.12575/86881On dokuzuncu yüzyılda Aydın Vilayeti, artan iktisadi cazibesiyle büyüyen, nüfusu sürekli artış ve çeşitlilik gösteren gelişme içindedir. Vilayetin bu yüzyıldaki nüfusuna dair veri oluşturma aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin nüfus kayıt sisteminin anlaşılması ve mülki teşkilatlanmasının tespitiyle mümkündür. Modernleşme ve merkezileşme sürecinde olan Devletin yeni nüfus sistemi ve mülki teşkilatlanması dönemin siyasi, sosyal meseleleriyle şekillenerek değişken bir seyir izlemiş, kopuş ve yeniden yapılanmalarla ilerleyebilmiştir. Özellikle toprak kayıpları, muhacir ve aşiretlerin iskanı, göçler, savaşlar nüfus verilerinin değişken seyrinin en önemli sebepleridir. Bu durumun ortaya çıkardığı boşluk, siyasi ve taraflı olma ihtimalinden başka hazırlanma yöntemlerinin belirsizliği bakımından sorunlu olan seyahatnameler, misyoner raporları ve kilise kayıtları ile doldurulmuştur. Bu makalede söz konusu süreçte Aydın Vilayetinin mülki teşkilatlanmasının ve nüfusuna ilişkin Osmanlı Devleti’nin resmi verilerinden 1830 ve 1893 genel nüfus sayımları, Aydın Vilayetinin mevcut nüfus icmal defterleri esas alındı. Vergi mükelleflerini ve askerlerin sayısını belirlemek için hükümet tarafından hazırlanmış olmaları bu kayıtları daha objektif ve güvenilir kaynaklar kılar. Farklı kayıt sistemleri ve nüfus tasniflerinden kaynaklanan sonuçlar karşılaştırıldı. Aydın Vilayetinde ve İzmir’de Rumların Türk nüfusundan daha fazla olduğu iddiası sorgulandı. Rum nüfusunun yoğunluğu bakımından öne çıkan aynı zamanda vilayet merkezi olan İzmir şehri mercek altına alındı.trAydın VilayetiNüfusMülki TeşkilatlanmaArticle