Zakari Toure,Mistouriath2024-10-012024-10-012023https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91465Batı Afrika'da tahıl ve yemeklik baklagillerin depolanmasında böceklerden kaynaklanan yüksek kayıplar yaşanmaktadır. Mücadelede yoğun şekilde kullanılan sentetik toksik insektisitlerin neden olduğu direnç gelişimi ile insan ve çevre sağlığı sorunları alternatif yöntemlerin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Buradan hareketle, bu tezde, depolanmış ürün zararlısı böceklerle mücadelede toksik insektisitlere alternatif olarak, Benin'den (Afrika) temin edilen Cymbopogon citratus Stapf., Ocimum gratissimum L., ve Eucalyptus camaldulensis Dehnh bitkilerinden hidrodistilasyon yöntemiyle elde edilen uçucu yağların 1-2 haftalık Sitophilus zeamais (Coleoptera: Curculionidae) Motschulsky erginleri üzerindeki kontakt, fümigant ve repellent etkinliği laboratuvarda 25°C sıcaklık ve %65 ± %5 orantılı nemde araştırılmıştır. PVC kaplarda (40 ml) gerçekleştirilen kontakt toksisite denemelerinde elde edilen en yüksek ölüm oranı; Eucalyptus camaldulensis için 20 µl yağ/20 g mısır dozunda % 99±0,78 (F1 ergini gelişimi kaydedilmemiştir); Ocimum gratissimum için 50 µl yağ/20 g mısır dozunda 14. günde %90±2,24 (F1 ergin 2,6±0,81 adet olmuştur); Cymbopogon citratus için 50 µl yağ/20 g mısır dozunda % 84,25±4,4 (F1 ergin 1,5±0,5 adet olmuştur) olarak gerçekleşmiştir. Cam kavanozlarda (1000 ml) gerçekleştirilen fümigant etkinlik denemelerinde, ölüm oranı her üç uçucu yağda da konsantrasyon artışıyla artmış; en yüksek ölüm oranı, Eucalyptus camaldulensis için 100 µL/1000 ml kavanoz konsantrasyonunda %96,88±2,1; Cymbopogon citratus için 250µL/1000 ml kavanoz konsantrasyonunda %90±5,4, ve Ocimum gratissimum için 100 µL yağ/1000 ml kavanoz konsantrasyonunda %10,83±2,94 olmuştur. PVC petri kaplarında (9 cm2) gerçekleştirilen repellent etkinlik denemelerinde, Eucalyptus camaldulensis, Ocimum gratissimum ve Cymbopogon citratus uçucu yağlarında en yüksek repellent etki 100 µl yağ/4,5cm2 konsantrasyonunda sırasıyla %45, %85 ve %72,5 olmuştur. Elde edilen sonuçlar her üç yağın kontakt, fümigant ve repellent olarak depolanmış ürün zararlılarına karşı etkili olduğunu göstermektedir. In West Africa, high losses caused by insects are experienced in grains and legumes storage. The development of pest resistance, and human&environmental health issues caused by synthetic toxic insecticides used extensively, necessitate the development of alternative methods. From this point of view, in this thesis, as an alternative to toxic insecticides in controlling stored products pests, the contact & fumigant toxicity and repellency of the essential oils extracted-by hydrodistillation- from Cymbopogon citratus Stapf., Ocimum gratissimum L., and Eucalyptus camaldulensis Dehnh of Benin (Africa) origin, were investigated against 1-2 weeks old Sitophilus zeamais (Coleoptera: Curculionidae) Motschulsky adults at 25°C, and 65% ± 5% R.H. The highest mortality rates recorded in contact toxicity tests performed in PVC vials (40 ml) were 99±0.78% for Eucalyptus camaldulensis applied at 20 µl oil/20 g corn dose (no F1 adult development was recorded); 90±2.24% for Ocimum gratissimum applied at 50 µl oil/20 g corn dose (F1 adult number was 2.6±0.81) on 14 day after treatment, and 84.25±4.4% for Cymbopogon citratus applied at 50 µl oil/20 g corn dose (F1 adult number was 1.5±0.5). In fumigant toxicity tests performed in glass jars (1000 ml), mortality rate increased with increasing concentration of all three essential oils. The highest mortality rate was 96.88±2.1% for Eucalyptus camaldulensis at 100 µL oil/1000 ml jar; 90±5.4% for Cymbopogon citratus at 250µL oil/1000ml jar, and 10.83±2.94% for Ocimum gratissimum at 100µL oil/1000ml jar. In repellency tests performed in PVC Petri Dishes (9 cm2 arena), the highest repellency rates for Eucalyptus camaldulensis, Ocimum gratissimum and Cymbopogon citratus, each applied at 100 µl oil/4.5cm2 arena, were 45%, 85% and 72.5%, respectively. Our results show that all three oils can be effective against stored product pests in terms of contact&fumigant toxicity and repellency.trmısıresansiyel yağlarölüm oranıThesis