Acıkara, Özlem Bahadır2020-08-212020-08-212020http://hdl.handle.net/20.500.12575/71601Amaryllidaceae familyasına ait Allium cepa L. (soğan), dünyanın en çok tüketilen ve yetiştirilen sebzelerinden biri olarak kabul edilir. Besin değerinin yanı sıra, eski zamanlardan beri tıbbi bitki olarak çeşitli hastalıkların tedavisi için de kullanıldığı rapor edilmiştir. Türkiye'de bu bitki yaygın olarak yetiştirilmekte ve ağırlıklı olarak sebze olarak kullanılmaktadır. Türk halk tıbbında yaraların tedavisi, apse, hemoroit, ateroskleroz, jinekolojik problemler, idrar yolları iltihabı, baş ağrısı, öksürük gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanımı ve diüretik, hipoglisemik etkileri için kullanıldığı kayıtlıdır. Bu projede Ankara-Türkiye menşeli kırmızı, beyaz ve sarı soğan örneklerinin biyolojik aktiviteleri ve fitokimyasal içerikleri araştırılmıştır. Bu amaçla üç farklı soğan örneğinin gıda olarak tüketilen doku kısımları ve atık kabuk kısımları oda sıcaklığında % 80 etanol ile ekstre edilmiştir. Hazırlanan ekstrelerin total fenolik madde ve total flavonoit içeriği belirlenmiştir. Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (YPSK) ile gallik asit, protokateşik asit, p-hidroksibenzoik asit, klorojenik asit, kafeik asit, ferulik asit, elajik asit gibi fenolik asitler ile mirsetin, kersetin, luteolin, kemferol, izoramnetin gibi flavonoitler kalitatif ve kantitatif olarak araştırılmıştır. Buna göre, en yüksek fenolik madde içeriği beyaz soğan kabuğunda (27.1491 mg GAE/g bitki ekstresi) ve ardından sarı soğan kabuğunda (14.1825 mg GAE/g bitki ekstresi) belirlenmiştir. Soğan ekstrelerinin antimikrobiyal, antioksidan ve antienflamatuvar aktiviteleri araştırılmıştır. Ekstrelerin anti-enflamatuar aktiviteleri, insan kırmızı kan hücresi (HRBC) membran stabilizasyon yöntemi ile test edilmiştir. Bitki ekstreleri arasında en yüksek aktivitenin sarı soğan kabuğuna ait olduğu bulunmuştur. Bu ekstrenin IC50 değeri 0,53 mg/ml olup, bulunan etkinin standart olarak kullandığımız ASA’ya oldukça yakın olduğu görülmüştür (IC50=0,31 mg/ml). En yüksek ikinci aktivite kırmızı soğan kabuğunda bulunmuş olup, IC50 değeri 0,89 mg/ml’dir. Sonrasında ise 2,12 mg/ml’lik IC50 değeri ile beyaz soğan kabuğu gelmektedir. Ekstrelerin DPPH ve ABTS radikallerini süpürücü etkileri sırasıyla sarı soğan kabuğu>kırmızı soğan kabuğu>beyaz soğan kabuğu>beyaz soğan dokusu>kırmızı soğan dokusu>sarı soğan dokusu şeklinde bulunmuştur. Ayrıca kırmızı soğan kabuğu ekstresi, 0.0987 mg/ml IC50 değeri ile en yüksek süperoksit anyon radikal süpürücü aktiviteyi göstermiştir. Test edilen ekstreler içinde hem Gram pozitif hem de Gram negatif test bakterilerine karşı (Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa) en iyi antibakteriyel etkiyi kırımızı soğan kabuk ekstresi göstermiştir. Ekstrelerin tamamı göz önüne alındığında, genellikle kabuk ekstrelerinin doku ekstrelerine kıyasla daha iyi antibakteriyel aktivite gösterdiği söylenebilmektedir. Sonuç olarak ülkemizde gıda olarak yaygın bir biçimde tükettiğimiz soğanların sahip oldukları biyolojik aktiviteleri ve içerdikleri önemli fitokimyasallar nedeniyle sağlığımıza katkı sağladığı, soğanın besinsel değeri yanında ilaç olabilme potansiyeli de taşıdığı, soğan üretim ve tüketiminin desteklenmesinin ülkemiz sağlığı ve ayrıca ekonomisi açısından oldukça önem taşıdığı görülmektedir. İlaç olarak kullanılabilecek potansiyele sahip ekstrenin ve/veya etken maddelerin tespit edilmesine olanak verecek yeni ve daha kapsamlı projeler daha sonraki çalışmalar olarak hedeflenmektedir. Allium cepa L. belonging to Amaryllidaceae family, is considered to be one of the most consumed and cultivated vegetable in the world. Besides nutritional value, as medicinal plant from ancient times has also been reported for treatment of various illnesses. In Turkey this plant has been cultivated widely and used as a vegetable mainly. Treatment of wounds, abscess, hemorrhoid, arteriosclerosis, gynecologic problems, urinary inflammation, headache, cough by usage of onion and its diuretic and hypoglycemic activities were recorded in Turkish folk medicine. In this project, biological activities as well as phytochemical structures of red, white and yellow onion samples from Ankara-Turkey, were investigated. For this purpose, the peels as waste and tissues as edible parts of three different onion samples were extracted by sonication with 80% ethanol at room temperature. Total phenolic and flavonoid contents were determined. Furthermore, High Performance Liquid Chromatography (HPLC) is used to detect some phenolic acids such as gallic acid, protocatechuic acid, p-hydroxybenzoic acid, chlorogenic acid, caffeic acid, ferulic acid, ellagic acid and flavonoids as myricetin, quercetin, luteolin, kaempferol, isorhamnetin qualitatively and quantitatively. Accordingly, the most abundant phenolic substances were determined in white onion peel (27.1491 mg GAE/g crude extract) and followed by yellow onion peel (14.1825 mg GAE/g crude extract). Antimicrobial, antiinflammatory and antioxidant activities of the extracts were evaluated. Anti-inflammatory activities of the extracts were tested with human red blood cell (HRBC) membrane stabilization method. The highest activity among the plant extracts belong to yellow onion peel. The IC50 value of this extract is 0.53 mg/ml and the effect is close to ASA (IC50 = 0.31 mg/ml) as standard. The second highest activity was found in red onion peel, with an IC50 value of 0.89 mg/ml which is followed, with an IC50 value of 2.12 mg/ml, white onion peel. ABTS, DPPH and superoxide anion radical scavenging activities were also used for evaluation of antioxidant activities of the extracts. All results have revealed that peel extracts possessed higher activity than tissue extracts and determined as following, yellow onion peel>red onion peel>white onion peel>white onion tissue>red onion tissue>yellow onion tissue, for ABTS and DPPH methods. Additionaly red onion peel extract displayed the highest superoxide anion radical scavenging activity with IC50 value of 0.0987 mg/ml. Red onion peel extract showed the highest antibacterial effect against both Gram positive and Gram negative test bacteria (Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa) in the tested extracts. When all the tested extracts are fully taken into consideration, it could be suggested that peel extracts generally exhibit better antibacterial activity compared to tissue extracts. As a result, onion which widely consumed as a food in our country, contribute to our health due to its biological activities and the important phytochemicals that contains. Onion has the potential to become as medicine in addition to its nutritional value. Therefore supporting the production and consumption of onion is very important for our country's health as well as economy. New projects which will allow the determination of active extracts and/or active substances, are planned as future studies.trAllium cepaantienflamatuvar aktiviteantimikrobiyal aktiviteantioksidan aktivitefenolik bileşiklerYPSKOther / Diğer