BİLİR, Mehmet (Yazar)AĞAOĞLU, Y. Sabit (Tez Danışmanı)2019-02-0720022019-02-07http://hdl.handle.net/20.500.12575/31458Poliembriyoni, tüm Angiosperm' lerde olduğu gibi asmada da haploidinin doğal kaynağıdır. Bu sebeple araştırıcıların ilgi kaynağı olmuştur. Bu çalışmada ülkemizin önemli şaraplık çeşitlerinden Kalecik karası, Hasandede, Narince ve Emir çeşitleriyle literatürde yer alan, diğer poliembriyoni çalışmalarında başarılı sonuçlar verdiği bilinen yabancı kökenli Pinot noir çeşidinin poliembriyoni frekansı ve poliembriyoni üzerinde genotip ve çevre faktörlerinin etkileri araştırılmıştır. Çeşitlere bağlı olarak çimlenmiş tohumlar arasında %0.044 ile % 0.082 arasında doğal poliembriyoni frekansı tespit edilmiştir. En yüksek poliembriyoni oranı Emir çeşidinde %0.082 olarak gözlemlenirken, Hasandede'de % 0.044, Kalecik karası ve Pinot noir'de %0.049, Narince'de % 0.059 olarak görülmüştür. Çeşitlerin tamamında görülen poliembriyoni frekansı % 0.057'dir. Farklı çimlendirme sıcaklıklarının poliembriyoni üzerine etkilerinin incelendiği denemede 24 °C ve 27 °C'de çimlendirilen tohumlarda daha fazla poliembriyoni gözlemlenmiştir. Farklı anaçların poliembriyoniye etkilerinin araştırıldığı denemede 99 R anacı üzerine aşılı Hasandede bitkilerinde en yüksek poliembriyoniye (% 0.216) ulaşılırken 5 BB'de % 0.147, 1103 P'de % 0.138 olarak tespit edilmiş, Kalecik karası'nın 5 BB anacı üzerine aşılı olanlarında % 0.088 ve 1103 P anacı üzerindekilerde ise % 0.044 oranında poliembriyoni görülmüştür. Omca yaşlarının poliembriyoni üzerine etkilerinin incelendiği denemede genç( 5 yaş) omcalarda hiç poliembriyoniye rastlanmazken, orta yaşlı (6-12 yaş) ve yaşlı (30 yaş) omcalarda birbirine yakın olmakla birlikte % 0.10 ve % 0.09 oranlarında poliembriyoni gözlemlenmiştir. Ekolojik farklılığın poliembriyoni üzerine etkisi tam olarak ortaya konamazken, yıllara göre iklimsel değişikliğin etkisinin incelendiği denemelerde iklimsel değişikliklerin poliembriyoni üzerine etkili olduğu saptanmıştır. Haploidinin ortaya konulması amacıyla yapılan kromozom sayım çalışmalarında ise yeterli sayıda poliembriyonik bitki oluşmadığı için net sonuçlar elde edilememiştir. Abstract Polyembryony is a classical source of spontaneous haploidy as it is in all Angiosperms. It is why researchers have drawn their attention to it. In this study, effects of genotyp and environmental factors on polyembryony and it's frequency in some very important vinegrape cultivars of Turkey (Vitis vinifera L. cvs. Kalecik karası, Narince, Hasandede and Emir) and Pinot noir. Spontaneous polyembryony frequency was determined to wary between 0.044% and 0.082% in germinated seeds. The highest rate was 0.082% in Emir. The other varieties, Hasandede, Kalecik karası, Pinot noir and Narince had different polyembryony rates, 0.044%, 0.049%, 0.049%, and 0.059%, respectively. Polyembryony frequency observed for all cultivars was 0.057%. To observe the effects of different germination temperatures on polyembryony, seeds germinated at 24°C and 27°C showed more polyembryony. Effects of rootstocks was also studied. Hasandede grafted onto 99 R showed the highest polyembryony (0.216%), whereas ones on 5 BB and on 1103 P 0.147%, 0.138%, respectively. Kalecik karası plants grafted onto 5 BB resulted in 0.088% and onto 1103 P gave 0.044% polyembryony. 5 years old vines showed no polyembryony, but 6-12 and 30 years old vines demonstrated similar values of polyembryony ( 0.10% and 0.09%). Ecological differences on polyembryony were not classified. However the effect of ecological changes over years had an effect on polyembryony. Because insufficient number of polyembryonic plants were obtained, certain results were not obtained from chromosome counting studies to see haploidy.trTARIM, Bitki kültürümasterThesis