: Ekonomik Öneme Sahip Bazı Makroskopik Askomiset (Ascomycota) Türlerini Enfekte Eden RNA Virüslerinin Tanımlanması ve Moleküler Özelliklerinin Belirlenmes

No Thumbnail Available

Date

2022

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

Abstract

57 yıl önce kültür mantarı Agaricus bisporus’ta keşfedilmelerinden bu yana farklı mantar türlerini enfekte eden pek çok fungal virüs (mikovirüs) tanımlanmıştır (Sahin ve Akata 2018). Çoğunluğu asemptomatik (kriptik) olmakla birlikte, özellikle fitopatojenik funguslara zarar verenleri, yeni bitki koruma önlemlerinin geliştirilmesinde yüksek potansiyel taşımaları sebebiyle aktif olarak çalışılmaktadır. Bitki patojeni mikrofungusların (pas, küf, sürme mantarları) virüsleri üzerine yapılmış ve yapılmakta olan oldukça fazla çalışma bulunmakla birlikte konakları makrofunguslar olan virüslere dair mevcut literatürde çok daha az veri bulunmaktadır. Günümüze kadar 14 tanesi kültüre alınabilen ve yenir makromantar türü olmakla birlikte toplam 34 makromantar türünde 80’den biraz fazla sayıda, ya lineer çift iplikçikli RNA (dsRNA) ya da lineer pozitif anlamlı tek iplikçikli RNA (ssRNA) genomuna sahip fungal virüs tanımlanmıştır (Sahin ve Akata 2018). Mantarların %30 ila %80’inin hali hazırda virüslerle enfekte olduğu düşünüldüğünde (Ghabrial and Suzuki 2009) ve yaklaşık 22.000 tanımlanmış makromantar türü dışında 53.000 ila 110.000 kadar bilinmeyen makromantar türü olduğu tahmini göz önünde bulundurulduğunda doğada keşfedilmeyi bekleyen çok daha fazla sayıda fungal virüs olduğu anlaşılmaktadır. Türkiye’de 300 civarında makroskobik Askomiset (Ascomycota) türü rapor edilmiş ve bunlar arasından 60 tür ise yenebilir özellikte olup bazıları halk pazarlarında satılmaktır. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2014 yılından bu yana yürütmekte olduğu türüf eylem planı çerçevesinde tüm Türkiye genelinde kurulmuş ve kurulmakta olan sayıları binleri bulacak olan türüf bahçeleri bulunmaktadır. Bu bahçelerde yetiştirilmesi planlanan ve özellikle ekonomik değeri yüksek olan Tuber cinsi türüf mantarlarının yurtdışına ihraç edilmesi ile ülke ekonomisine katkı yapılması amaçlanmaktadır. Bu proje kapsamında Ankara Üniverisitesi Fungaryumda yer alan Helvella, Picoa, Morchella, Terfezia ve Tuber cinslerine mensup 50 örnekte dsRNA taraması yapılacaktır. Konağı makromantarlar olan, günümüze kadar tanımlanmış olan fungal virüslerin çoğunluğu, kültüre alınabilen yenir makromantar türlerini enfekte etmektedir ve şuana kadar Tuber cinsinde tanımlanan iki tane Mitovirus, bir tane Totivirüs ve bir tane de Endornavirüs hariç hiç bir ekonomik önemi olan makroskopik askomiset mantarda fungal virus tanımlanmamıştır. Her ne kadar fungal virüsler, çoğunlukla asemptomatik (kriptik) gibi görünüp konaklarının uyum başarısını etkilemiyor gibi görünselerde fungal virus – mantar etkileşimi, çevresel ve hücresel koşullardaki değişimlerden etkilenir ve bu durum mantarlarda çeşitli fenotipik değişiklikler meydana getirebilir (Eastwood vd. 2015). Bu bağlamda ekonomik öneme sahip makroskopik askomisetlerde hastalık yapma potansiyeli bulunan viral ajanların belirlenmesi ve moleküler özelliklerinin ortaya konması önem arz etmektedir. Makromantarları enfekte eden virüslerin yaklaşık %70 kadarını dsRNA virüsleri ve yaklaşık %30 kadarını ise tek iplikçikli, pozitif anlamlı RNA (ssRNA+) virüsleri oluşturmaktadır (Sahin ve Akata 2018). Önerdiğimiz bu projesi kapsamında, Türkiye’de yayılış gösteren ekonomik öneme sahip makroskopik askomisetleri enfekte eden fungal virüslerin tanımlanması, karakterize edilmesi ve böylece biyoçeşitliliklerinin ortaya konulması hedeflenmiştir.

Description

Keywords

Ascomycota, RNA

Citation

Collections