Çoban Beyi Vergisi
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Hayvan ve hayvansal ürünler tarih boyunca insanların en önemli besin kaynağı,
barınma, binek, geçim, nakliye, tarım, ticaret, ulaşım ve yük aracı, savaş vasıtası, deri ve
tekstil sanayinin temel maddesi olagelmiştir. Söz konusu özelliklerinden ötürü devletler
hayvancılığa önem vererek bu sektör üzerinde titizlikle durmuşlardır. Bunun için bir
taraftan hayvan sahiplerinin haklarını koruyup kollarken diğer taraftan da üretimin
gerçekleşmesi için uygun ortam ve güvenliği sağlamıştır. Üretim politikalarında başarılı
olmak için bazen de hayvan varlığının devamı ve ıslahına dair yeni proje ve stratejiler
denemişlerdir. Temelinde hayvan ve hayvansal ürünlerden en üst düzeyde
yararlanmanın yattığı bu politikalardan kazandıkları deneyimlerle sağlam bir ekonomik
sistem kurmayı amaçlamışlardır. Bunları yaparken de hayvanlar, hayvan sahipleri,
bakıcıları, ticaret ve kesimini yapanları vergiye tabi tutmuşlardır.
Bu çalışmada, Safevî, Afşar, Kaçar ve Osmanlı Devleti ile Azerbaycan Hanlıklarının
iktisadi yapısı içerisinde yer alan vergi terimlerinden biri olan çoban beyi vergisi, onun
tarihî dönemler içerisindeki yeri, bugüne kadar uzanan izlerinin tespit edilmesi
bakımından art ve eş zamanlı süreçte, ilgili Türklük sahalarıyla ilişkilendirilerek ele
alınmış, dönem kaynaklarına dayalı olarak köken, içerik ve kullanım alanlarının doğru bir
biçimde belirlenmesi noktasında lolojik incelenmesi yapılmıştır. Bunlar yapılırken
öncelikle verginin tanımı, niçin ortaya çıktığı, çoban beyi vergisi köken bilgisi bakımından
incelenmiş, ardından da Türk dili, iktisatı ve tarihi alanında tanıklandığı sahalar, vergi
mükelleerinin kimlerden oluştuğu, kimler tarafından ne zaman ve nasıl tahsil edildiği
üzerinde durulmuştur. Dönem kaynaklarına dayalı olarak tespit edilen bu verginin belirli
bir korpus alanı içinde özellikle ilk kez geçtiği alan ile diğer Türklük alanları arasında
mukayesesi yapılarak kullanım ve içerik farklılıkları aydınlatılmaya çalışılmıştır
Description
Keywords
Göçebelik, ekonomi, hayvancılık, vergi, çoban beyi