Türkiye'de kentsel ulaşım politikasındaki değişimin yapısalcı analizi (1946-1980)
No Thumbnail Available
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Bu çalışmanın amacı, İstanbul ve Ankara kentlerinde, Türkiye'ye özgü bir ara-ulaştırma formu olan dolmuşa odaklanmak suretiyle, 1946-1980 yılları arasında Türkiye'deki kentsel ulaşım politikasında gerçekleşen değişimi çözümlemektir. Çözümlemede, kesintili denge kuramı, dâvâ koalisyonu çerçevesi, çoklu akış kuramı gibi ana akım Kamu Politikası Analizi yazınındaki politika değişimi yaklaşımları yerine, Poulantzas'ın kapitalist devleti ve politikalarını çözümlemek için geliştirdiği, değişimin itici gücü olarak sınıf mücadelesini esas alan, kapsamlı, karmaşık nedenselliğe dayalı ve fakat bütünlüklü (yapısalcı) yaklaşımından yararlanılmıştır. Çözümleme neticesinde beş önemli bulgu elde edilmiştir. Birincisi, bir ülkede benimsenen kalkınma stratejisi, (ulusal ve kentsel) ulaşım politikasının hangi ulaşım türü temelinde şekillendirileceğini belirlemektedir. İkincisi, kentsel ulaşımdaki değişimin ticaret ve sanayi burjuvazisinin çıkarlarına yönelik olarak gerçekleşmesine binaen, ekonomik düzeydeki koşullar ve dönüşümler, kentsel ulaşımın hangi taşıtlarla, kimler tarafından, hangi koşullarda sunulacağı hususunda kritik etkiler yaratmaktadır. Üçüncüsü, politikanın biçimlenmesinde belirleyici olanlar, hizmeti (şoför esnafı/küçük burjuvazi) ve hizmetin temel bileşenlerini (ticaret yahut sanayi burjuvazisi) sağlayanlardır. Dördüncüsü, malî yetersizlik ve ağır idarî vesayet nedeniyle, kentsel ulaşım hizmetinin tek yasal sorumlusu olan belediyeler ve özellikle de belediye başkanlarının politikanın belirlenmesinde özgül bir ağırlığı yoktur. Beşincisi, ara-ulaştırma hizmeti sunan küçük burjuvazi, belediye meclisindeki ve siyasi partilerin il/ilçe teşkilâtlarındaki örgütlülüğü sayesinde, kendi çıkarlarına ters düşen kararların alınmasını önlemektedir. Kentsel ulaşım politikası, merkezi idare düzeyinde etkin olan burjuvazi ve yerel yönetim düzeyinde etkin olan küçük burjuvazi tarafından belirlenir. Sonuç itibarıyla, ülkenin azgelişmişliğinden çok, kapitalizmin Türkiye'deki tarihsel evriminin bir ürünü olan dolmuş, sınıf mücadelelerinin ürünü siyasal bir tercihi yansıtır; Türkiye konjonktüründe ekonomik, siyasal, ideolojik pratiklerin ve yapısal düzeylerin özgül eklemlenmesinin bir sonucudur; sözü geçen düzeylerle uyumludur ve bu düzeylerin yeniden üretimine dair tarihsel işlevler üstlenir.
Description
Keywords
Kentsel ulaşım, kamu politikası analizi, politika değişimi, Poulantzas, dolmuş, ara-ulaştırma