Elit okçularda seçilmiş sirkadiyen ritim değişkenlerinin, atış performansına etkisinin incelenmesi
No Thumbnail Available
Date
2020
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Bu çalışmanın amacı, elit düzey okçularda sirkadiyen ritme bağlı fizyolojik değişimlerin okçuluk atış performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmaya yaşları ortalama 20,68±2,24 yıl olan ve en az 3 yıl okçuluk dalı antrenman yaşına sahip 24 sağlıklı erkek (elit okçu) gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmaya katılan okçuların günün dört farklı zaman diliminde (sabah 08.00-10.00, öğle 12.00-14.00, akşamüzeri 18.00-20.00 ve akşam 22.00-24.00) 30 okluk atış performans testinin yanı sıra, izometrik kuvvet testleri, bu araştırma için seçilmiş sirkadiyen ritim değişkenleri olan elektrokardiyogram ölçümleri, kan basıncı ölçümü, timpanik vücut sıcaklığı ölçümü ve okçuluğa özgü performans değişkenlerinden kliker reaksiyon süresi ve nişan alma süresi değerleri her bir zaman diliminde; dinlenim sırasında, 30 okluk atış performansı sırasında ve toparlanma periyodunda kayıt edilmiştir. Tüm ölçümler, aynı oda sıcaklığında (20-24 C°) ve nem miktarında (%50'den düşük) uygulanmıştır. Dört ayrı zaman diliminde tekrarlanan ölçümlere ait bulguların istatistiksel analizlerinde "Tekrarlayan Ölçümlerde Varyans Analizi" yöntemi kullanılmış ve hata payı 0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular incelendiğinde; günün dört farklı saatinde tekrarlanan okçuluk testlerinin atış isabetlilik düzeylerine bakıldığında standart puan ve bölgesel isabetlilik oranlarına göre sirkadiyen farklılığın istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bulunduğu ve en yüksek performans gösterilen ölçümün saat 18.00-20.00'de yapılan seansta gerçekleştiği belirlenmiştir. Okçuluk sporuna özgü olan değişkenlerden kliker reaksiyon süresi ve nişan alma süresinin kinematik analizine dayalı ölçümlerde de yine sirkadiyen farklılığın anlamlı düzeyde olduğu ve sabah erken saatlerden günün ilerleyen saatlerine doğru reaksiyon sürelerinin kısaldığı ancak geceye doğru tekrar artış gösterdiği tespit edilmiştir. Seçilmiş olan fizyolojik parametrelere ait bulgulara bakıldığında ise; EKG ölçümü ile alınan KAHD zaman ekseni değişkenleri; OrtKAH, SDNN, rMSSD, NN50, PNN50 ve KAHD frekans ekseni değişkenleri; LF, HF, LF/HF değerlerinin hepsinde anlamlı düzeyde sirkadiyen ritme bağlı değişim olduğu gözlenmiştir. Kan basıncı ölçümlerinden elde edilen bulgularda da test sırasında alınan ölçümlerin sirkadiyen değişiminin anlamlı düzeyde olduğu belirlenmiştir. Sporcuların sağ ve sol kulak timpanik sıcaklık ölçümlerinin ortalamalarından elde edilen bulgularda ise yalnızca dinlenim sırasında ölçülen değerlerde anlamlı düzeyde farklılık olduğu ve en yüksek vücut sıcaklığının saat 18.00-20.00 saatlerinde oluştuğu tespit edilmiştir. Sporculara uygulanan izometrik kuvvet testlerinde ise yalnızca dikey sıçrama testi bulgularının sirkadiyen farklılık gösterdiği, bu test için en yüksek performansında yine saat 18.00-20.00 aralığında yapılan ölçümlerde gerçekleştiği belirlenmiştir. Atış performansı ile ölçülen değişkenler arasındaki korelasyon analizlerine bakıldığında ise; Atış performansı ile kliker reaksiyon süresi, sistolik kan basıncı değerleri ve kavrama kuvveti ölçümleri için pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.
Description
Keywords
Kalp hızı, Okçuluk, Sirkadiyen ritim