Epistemik kiplik işaretleyicilerinin söz dizimsel özellikleri: Özbek ve Türkiye türkçesi
No Thumbnail Available
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Epistemik kiplik, konuşurun önerme hakkındaki inanç, bilgi ve gerçekle ilişkili olarak ürettiği ifadeye kattığı yorumdur. Bu ifadeler olasılık, zorunluluk, inanç, aktarım, söylenti, çıkarım, görüş, sorumluluk yüklenme, tahmin, alıntılama, şüphe, kanıt ve kesinlik vb. anlamlar taşırlar. Epistemik anlam; sözcüksel işaretleyiciler, kiplik tümceler, deyimsel ifadeler vb. yollarla ifadeye yüklenebilir. Bu anlam alanının incelenmesinde semantik ve pragmatik yaklaşımlar önem taşır. Daha önceki çalışmalarda epistemik kiplik kategorisinin alt kategorileri ya da işaretleme yolları üzerinde durulmuş ancak söz dizimsel özellikleri hakkında yeterince çalışılmamıştır. Bu işaretleyicilerin söz dizimsel özellikleri, hem anlambilimsel açıdan hem de dilbilgiselleşme açısından farklı bulgular sunmaktadır.
Bu çalışmada, Özbek ve Türkiye Türkçesinde kullanılan epistemik kiplik işaretleyicilerinin söz dizimsel özellikleri belirlenerek anlam bilimsel değeri ve bilgi yapısındaki rolü tartışılacaktır. Çalışma, korpus temelli bir incelemeye dayanır. Eserlerin seçiminde; diyalog içermesi, konuşma diline yakın olması, dilin karakteristik özelliklerini yansıtması, yazılış tarihlerinin aralıklı olması ve farklı üslup özellikleriyle yazılmış olması ölçütleri göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca Türkçe Ulusal Derlemi ve BBC Uzbek’ten de kullanım örnekleri verilmiştir.
Çalışmanın amacı; iki Türk dilinden hareketle epistemik kiplik işaretleyicilerinin söz dizimsel özelliklerini ortaya koymak, işaretleyici türüne göre ortaya çıkan kısıtlayıcı etkenleri ve bilginin tümcede kodlanmasında bu işaretleyicilerin rolünü açıklamaktır.
Description
Keywords
epistemik kiplik, söz dizimi, Özbek Türkçesi