Klasik Arap dilbiliminde ses-mâna ilişkisi ve modern yaklaşımlar
No Thumbnail Available
Files
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Bu çalışmada Arapçada ses-mâna ilişkisinin klasik ve modern dönemdeki durumu ele alınmıştır. Dil araştırmalarında fonetik; morfoloji ve sentaksa nispeten göz ardı edilen bir disiplin olmuştur. Arap dil tarihinde özellikle nahiv ve sarf disiplinleri İslam literatüründe Arapçanın anlamsal merkezleri olarak itibar görmüştür. Ancak dilin en temel yapı taşı sestir ve semantiğin en sağlıklı biçimde kavranması için fonetik yeterli seviyede anlaşılmalıdır. Arap dilinde semantiğin en küçük ve temel yapı taşları olan sesler bu sebeple araştırmaya konu olmuştur. Klasik ve modern dönem kaynaklardan istifade edilen bu çalışmada nitel alan araştırma yöntemi uygulanmıştır. Fonetiğe dair sayısal veriler, ilgili eserler üzerinde yapılan taramalar sonucu elde edilmiştir. Araştırmalar sonucunda klasik ve modern dönem dilcilerinin birbirini doğrulayan ve tamamlayan bir perspektife sahip oldukları gözlemlenmiştir. Aynı şekilde, modern dönem dilbilim araştırmalarında fonetiğe dair yapılan tartışmalardan bir kısmının erken dönem dil araştırmalarında sistematik şekilde incelendiği görülmüştür. Özellikle ilk sîga çerçevesinde ortaya konan teorilere referans niteliğinde pek çok eser ve dilcinin var olduğu anlaşılmıştır. Arap dili özelinde ses-mâna ilişkisinin varlığı ve mahiyeti hakkında da önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Ses-mâna hakkındaki iştikak teorileri lafızların ciddi bir türetme mantığına dayandığını göstermiştir. Mevcut tüm bu mekanizmalar dilde rastlantısal veya mantıksal bir zorunluluğun mevcudiyeti sorusunu akıllara getirmiştir. Bu bağlamda ulaşılan verilere göre Arap dilinde ses-mâna ilişkisinin mantıksal bir tasarım içerisinde geliştiği görülmüştür. Sonuç itibariyle araştırma, ses-mâna ilişkisinin morfoloji, leksikoloji ve leksikografi başta olmak üzere, Belâgat, Hermenötik gibi disiplinler içerisinde itibara alınması gerektiğini açıkça ortaya koymuştur.
Description
Keywords
ses-mâna ilişkisi, Arapça