XVII. Yüzyıla Ait İstanbul Mahkeme Kayıtları Işığında ‘Avarız Vakıfları’
No Thumbnail Available
Files
Date
2021-03-31
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi
Abstract
Osmanlı İmparatorluğu nezdinde mahkeme defterleri sadece hukuk târihi bakımından değil, devletin sosyal, siyasî, iktisadî ve kültürel târihi bakımından da son derece önemli birer bilgi kaynağı hükmündedirler. İstanbul denilince dört bölge klasik tabiriyle İstanbul (sur içi İstanbul’u) ve bilâd-i selâse (Üsküdar, Galata, Eyüp) söz konusu olmaktadır. Bu çalışma İstanbul mahkeme tutanaklarının 1618-1697 yılları arasındaki dönemde kurulan mahalle avarız vakıfları ve bu vakıfların işleyişi, ayrıca bu gaye ile vakfedilen para ve gayrimenkuller ile bu vakıflardan borç para alanların kimler olduğuna ilişkin konuyu kapsamaktadır. Bunun yanında ahalinin maddi sıkıntılarını gidermede de aynı sosyal dayanışmayı yürütmekteydiler. Osmanlı Devleti’nde olağanüstü hallerde özellikle de savaş zamanlarında sefer için gereken masrafları karşılamak için padişahın emriyle halktan alınan her türlü hizmet, eşya ve paraya Avârız veya avârız-ı divanîye ismi verilmiştir. Bu örfi vergiler (tekâlîf-i örfiyye), başlangıçta nadiren ve çok cüzi miktarlarda toplanırken giderek ihtiyaçların artması ve devlet hazinesinin bunları karşılayamaz hâle gelmesi üzerine daha sık aralıklarla ve artan miktarlarda toplanmaya başlanmıştır. Nitekim bu vergileri ödemekte güçlük çeken fakir halka akar veya para olarak tahsis edilen vakıflar tarafından yardım edilmiştir. Bu vakıflar da yine aynı yerleşim birimi eşrafından maddi gücü yerinde olanlar aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.
Description
Keywords
İstanbul, Avarız, Vakıf