Hess’ten Sárvár-Újsziget’e Macaristan’da Matbaanin Gelişimi
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
İtalya'da ortaya çıkan Rönesans ve Hümanizm Avrupa'daki pek çok ülkeden önce Macar
Kralı I. Mátyás (1458-1490) döneminde Macaristan'da etkisini göstermiştir. Bunun bir
sonucu olarak Buda'da András (Andreas) Hess tarafından Macaristan'daki ilk matbaa
kurulmuş ve Macaristan'da basılan ilk kitap olan Chronica Hungarorum 1473 yılında bu
matbaadan çıkmıştır. Macaristan'ın ikinci matbaası olan Confessionale de yine Kral
Mátyás döneminde ortaya çıkmış ve kısa bir süre faaliyet gösterdikten sonra kapanmıştır.
Her iki matbaa da sınırlı sayıda Latince eser basmıştır. Hess ve Confessionale
matbaalarının kapanmasından sonra ise Macaristan'da uzunca bir dönem başka bir
matbaa faaliyet göstermemiştir. Bu uzun soluklu ara, 16. yüzyılda Reformasyonun da
etkisiyle tarihȋ Erdel bölgesinde kurulan Nagyszeben ve Brassó'daki Sakson
matbaalarıyla son bulmuştur. Nagyszeben'de kurulan matbaa ile ilgili literatürde oldukça
sınırlı sayıda bilgi yer almakla birlikte bu matbaanın da kısa bir süre faaliyet gösterdiği
düşünülmektedir. János (Johannes) Honterus tarafından Brassó'da kurulan matbaa ise
hem bastığı eser sayısı hem de matbaanın faaliyet gösterdiği zaman aralığı bakımdan
önceki matbaalardan farklılık göstermekte ve öne çıkmaktadır. Nagyszeben ve Brassó
şehirlerinde kurulan bu iki matbaa da Hess ve Confessionale matbaalarında olduğu gibi
Macarca eser basmamıştır. Macaristan'ın batısında Kont Tamás Nádasdy'nin desteği ile
kurulan Sárvár-Újsziget Matbaası ise bu dört matbaadan farklı olarak Macar dilinin
gelişimine de etki eden bir matbaa olmuştur. 1539 yılında Macar dilinin ilk gramer kitabı
olan Grammatica Hungarolatina ve 1541 yılında Macaristan'da Macarca basılan ilk kitap
olan Újtestamentum bu matbaadan çıkmıştır.
Bu çalışmada Macaristan'da matbaanın ortaya çıkışı ve erken gelişim seyri incelenmiştir.
Bu erken evrede kurulan Hess, Confessionale, Nagyszeben, Brassó ve Sárvár-Újsziget
matbaalarının kuruluş aşamaları ve faaliyetleri tarihsel ve kültürel arka planla birlikte
sunulmuş, Macar kültür tarihindeki yerleri gösterilmiştir
Description
Keywords
Macaristan, Matbaa, Hess, Confessionale, Nagyszeben, Honterus, Sárvár-Újsziget