Arpa ıslahı ana gen kaynağı koleksiyonundaki altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerindeki genetik çeşitliliğin caps markörleri kullanılarak değerlendirilmesi

Abstract

Gen kaynaklarının bitki ıslahında etkin bir şekilde kullanılması, içindeki çeşitliliğin kapsamlı ve verimli bir şekilde tanımlanmasına bağlıdır. Bu çalışmada Osman Tosun Gen Bankası'nda (OTGB) muhafaza edilen altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) koleksiyonundan seçilen genotipler arasındaki genetik çeşitliliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 43 yerli köy çeşidi, 18 yabancı orijinli genotip ve 3 yerli çeşit olmak üzere 64 altı sıralı arpa genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Genotipler arasındaki genetik çeşitlilik, Cleaved Amplified Polymorphic Sequences (CAPS) yöntemine göre, arpanın yedi kromozomu üzerine dağılmış 23 CAPS marköründen elde edilen verilerle yapılan Popülasyon yapısı, Kümeleme ve Ana Koordinat Analizi ile belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan CAPS markörlerinin altı sıralı arpa genotipleri arasındaki genetik çeşitliliği ortaya çıkartma kapasiteleri Shannon bilgi indeksine (I) göre 0,080 ile 0,691 değerleri arasında, Nei genetik farklılık indeksine göre ise 0,031 ile 0,481 değerleri arasında değişmiştir. Arpa genotiplerinin üç farklı popülasyon yapısında olduğu ve popülasyonların arpa genotiplerinin orijinlerinden bağımsız olarak oluştukları belirlenmiştir. Kümeleme ve Ana Koordinat Analizi sonuçlarına göre altı sıralı arpa genotipleri arasında geniş bir genetik çeşitliliğin olduğu ortaya konmuştur. En uzak genetik mesafe 4,988 ile Çin orijinli OTGB237 ile Türkiye orijinli OTGB1146 genotiplerinin arasında olduğu, buna karşın Japonya orijinli OTGB2271 ile Finlandiya orijinli OTGB159 genotipinin ise genetik olarak aynı oldukları belirlenmiştir. Bu sonuçlar, Osman Tosun Gen Bankası'nda bulunan altı sıralı arpa koleksiyonun geniş bir genetik çeşitlilik içerdiğini, genetik olarak daralan arpa ıslahı gen kaynağı havuzunun bu genotipler ile genişletilebileceğini göstermiştir.