Ziya Gökalp'in eğitim kuramı
No Thumbnail Available
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Bu çalışmanın amacı; Ziya Gökalp'in eğitim üzerine düşüncelerini bütünlüklü bir biçimde analiz etmek ve bu düşüncelerin Türkiye'de modern ulusal eğitimin kurulmasına hangi açılardan öncülük ettiğini saptamaktır. Bu temel amaç kapsamında çalışma, Gökalp'in eğitim görüşlerini şekillendiren tarihsel, sosyolojik ve felsefi öncüllerin neler olduğu; eğitim yoluyla çözmeye çalıştığı problemleri nasıl sorunsallaştırdığı ve hangi kavramsallaştırmalarla ele aldığı; eğitime hangi anlam, amaç ve görevleri yüklediği ve bu görevleri hangi pratikler üzerinden eğitim süreçlerine yansıttığına odaklanmakta; ayrıca tüm bunların modern ulusal eğitimi nasıl temellendirdiğini çözümlemektedir. Çalışmada literatür taraması yöntemi benimsenmiştir. Bu doğrultuda Gökalp'in tüm düzyazı ve şiirleri taranarak, eğitim kuramının tüm boyutlarıyla ve bütünsel bir biçimde analizi hedeflenmiştir. Bu analizle ulaşılan en önemli sonuçlardan biri; Gökalp'in farklı zamanlarda yazdığı eğitim yazılarının, bütünlüklü bir perspektifle değerlendirildiğinde, bir eğitim kuramını olanaklı kıldığıdır. Bir diğer önemli sonuç; Gökalp'in kültür-uygarlık ayrımı etrafında şekillendirdiği eğitim-öğretim sınıflandırmasının, toplumun uluslaşmasını ve modernleşmesini esas alan ve bu kapsamda ulusal eğitim-modern öğretim formülasyonunu yaratan bir kuramlaştırma biçimine dayandığıdır. Gökalp'in mefkûre (ideal) çerçevesinde öne sürdüğü yeni devlet ve yeni toplum modelinin, aynı zamanda yeni bir eğitim modelini biçimlendirdiğinin saptanması da yine çalışmanın önemli sonuçlarından biridir. Gökalp'in önerdiği yeni siyasal-toplumsal düzen, eğitime de yeni anlam, amaç, görev ve değerler yüklemiştir. Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık ve laiklik etrafında şekillenen bu yeni görev ve değerler, eğitim aracılığıyla yetiştirilecek yeni bir yurttaş modelini de tanımlamıştır. Böylece yurttaşları yetiştirmesi beklenen okula yeni değerler atfedilirken, öğretmenliğin ve öğretim programlarının dönüştürülmesi de gündeme gelmiştir. Tüm bu dönüşüm projesi, Gökalp'in kuramını ulus inşası ve modernleşme ile ilişkilendirmektedir ki, bu çalışmanın en önemli bulgusu budur.
The purposes of the study are to analyze Ziya Gökalp's thoughts on education holistically and to identify the aspects these thoughts led to the establishment of modern national education in Turkey. The study focuses on the historical, sociological, and philosophical premises that form Gökalp's views on education, how he problematizes the problems he tries to solve through education, with which conceptualizations he approaches within the scope of the purposes. In addition, it also analyzes which meaning, purpose, and duties he attributes to education, and through what practices he reflects these duties in educational processes, how all these ground modern national education. The methodology used in the study is the literature review. In this direction, by studying all of Gökalp's proses and poems, it is aimed to analyze his educational theory holistically with all its dimensions. One of the most notable results reached by the analysis is that Gokalp's educational writings, which he wrote at different times, enable an educational theory when evaluated with a holistic perspective. Gökalp shapes the education-teaching classification around the distinction between culture and civilization. Another significant result is that this classification stands on a theorizing method based on the nationalization and modernization of the society and creates the national education-modern education formulation in this context. It is also one of the noteworthy results of the study that the new state and new society model put forward by him in the context of the ideal also shapes a new education model. The new political-social order proposed by Gökalp has also assigned new meaning, purpose, duty, and values to education. These new duties and values developed around republicanism, nationalism, populism, and secularism also defined a new citizen model to be raised by education. Hence, while new values attributed to the school, which is assumed to educate citizens, the transformation of teacher and teaching programs came to the fore. This entire transformation project associates Gökalp's theory with nation-building and modernization, which is the most remarkable finding of this study.
Description
Keywords
Ziya Gökalp, uluslaşma, modernleşme, eğitim-öğretim