Hasat sonu şeftalide akdeniz meyvesineği, ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae) 'ne karşı ozon gazının kullanım olanakları üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu çalışma, yaş meyvelerde Akdeniz meyvesineği, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)' ya karşı toksik fümigantlara alternatif karantina uygulaması yöntemlerinin araştırılması çerçevesinde ozon gazının kullanım olanaklarının belirlenmesi amacıyla 2018-2024 yılları arasında yürütülmüştür. Akdeniz meyvesineği laboratuvarda 25±1 °C, %65±5 orantılı nem ve 16L: 8D fotoperiyot koşullarında iklim kabinlerinde kültüre alınmıştır. Araştırmada, 7°C ve 25°C sıcaklıklarda 1500, 1600, 1650, 1700, 1800, 2000 ve 2500 ppm ozon gazı konsantrasyonlarının bir saatlik uygulama süresi sonunda Akdeniz meyvesineğinin yumurta, larva (genç ve olgun), pupa ve ergin dönemleri üzerindeki öldürücü etkisi araştırılmıştır. Elde edilen veriler çerçevesinde, her iki sıcaklıkta ozon gazı konsantrasyonu arttıkça tüm dönemlerde ölüm oranlarında artış gözlenmiştir. Akdeniz meyvesineğinin tüm dönemlerini öldüren konsantrasyon 7oC sıcaklıkta şeftali üzerinde 2500 ppm olarak tespit edilmiştir. 25oC sıcaklıkta ise pupa ve ergin dışındaki evrelerde mutlak ölüme ulaşılamamıştır. 25oC sıcaklıkta yapılan çalışmalarda 1500 ppm ozon gazı uygulamalarında yumurta döneminde ölüm oranı %11.1 olarak gözlenirken; genç larva döneminde bu oranın %11.9 olduğu görülmüştür. 7 oC' de yumurta dönemi ile yapılan çalışmalarda ölüm oranı 1500 ppm konsantrasyonda 49.6 iken; 2500 ppm konsantrasyonda %100 olarak gözlenmiştir. Sonuç olarak; ozon gazının şeftali meyvesinde Akdeniz meyvesineğine karşı karantina uygulaması olarak düşük sıcaklıklarda kullanım potansiyeli taşıdığı değerlendirilmiştir.