Yapılandırmacı eğitim yaklaşımı çerçevesinde okul kütüphanelerinin işlevleri

Abstract

Bilgi toplumuna geçişle birlikte eğitim sistemlerinde köklü bir dönüşüm yaşanmış, bu dönüşüm bireylerin bilgiye erişim, bilgiyi üretme ve etik bir biçimde kullanma becerilerini temel alan yapılandırmacı eğitim yaklaşımının ön plana çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, yapılandırmacı eğitim anlayışının temel ilkeleri ile Türkiye'de bu anlayış doğrultusunda şekillenen eğitim programlarının, okul kütüphanelerinin işlevlerine nasıl yansıdığı incelenmiştir. Tez kapsamında, okul kütüphanelerinin 21. yüzyılın gerektirdiği eleştirel düşünme, problem çözme, bilgi okuryazarlığı, dijital yeterlilik ve yaşam boyu öğrenme gibi becerilerin kazandırılmasında nasıl daha işlevsel hale getirilebileceği kavramsal bir çerçevede çözümlenmiştir. Araştırmanın temel problemi, Türkiye'de 2003 yılından itibaren benimsenen yapılandırmacı eğitim anlayışına rağmen, okul kütüphanelerinin bu pedagojik dönüşüme yeterince entegre edilememiş olmasıdır. Eğitim programlarının öğrenci merkezli ve aktif öğrenmeyi esas alan yapısına karşın, okul kütüphanelerinin öğretim süreçleriyle bütünleştirilememesi, nitelikli kütüphaneci eksikliği, mevzuat boşlukları ve uygulamadaki yetersizlikler, bu uyumsuzluğun temel nedenleri arasında gösterilmiştir. Betimleme yöntemi ile gerçekleştirilen bu araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan belgesel tarama yöntemi de kullanılmıştır. Doküman analizi olarak da adlandırılan bu yöntem, belirli bir amaca yönelik olarak yazılı ve görsel materyallerin sistemli biçimde bulunması, okunması, not alınması ve analiz edilmesi süreçlerini kapsamaktadır. AASL (American Association of School Librarians) tarafından yayımlanan uluslararası okul kütüphanesi standartları başlıca referans noktası olarak alınmış; Türkiye'deki okul kütüphanelerinin yapısının bu standartlarla uyumu yapılandırmacılık bağlamında değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, Türkiye'de okul kütüphanelerinin yapılandırmacı öğrenme ortamları olarak etkinleştirilebilmesi için öğretim programlarıyla uyumlu bir kütüphane öğretim programının geliştirilmesi, mesleki yeterliliğe sahip kütüphanecilerin istihdam edilmesi ve öğretmen-kütüphaneci işbirliğinin kurumsallaştırılması gerekliliği vurgulanmış ve öneriler getirilmiştir. Bu çalışmanın, okul kütüphanelerinin yalnızca bilgiye erişimi kolaylaştıran fiziksel mekânlar olarak değil; aynı zamanda öğrencilerin bilişsel, sosyal ve duyuşsal gelişimlerini destekleyen çok yönlü, etkileşimli ve öğrenci merkezli eğitim ortamları olarak yeniden değerlendirilmesine yönelik politika geliştirme süreçlerine katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, okul kütüphanelerinin eğitim sistemindeki işlevinin, yapılandırmacı öğrenme anlayışına uygun biçimde yeniden tanımlanması ve karar vericiler tarafından bu doğrultuda kapsamlı, sürdürülebilir ve uygulamaya dönük stratejilerin geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.