Göksu deltasında kıyı çizgisi değişimlerinin çok zamanlı uydu görüntüleri ile analizi
Abstract
Kıyı çizgisi, 3621 sayılı Kıyı Kanununda deniz, göl ve akarsularda suyun taşkın durumları dışında kara parçasına değdiği noktaların birleşmesinden oluşan çizgi olarak tanımlanmaktadır. Kıyı çizgilerinin belirlenmesi kara ve su tarafındaki kaynakların tanımlanması sağlamakla birlikte kıyı bölgelerinde meydana gelen değişimlerin tespit ve kontrol edilmesini de sağlamaktadır. Son yıllarda, fiziki ve beşeri faktörlerdeki ekstrem koşullar delta alanlarında hızlı kıyı çizgisi değişimlerinin meydana gelmesine neden olmaktadır. Göksu deltası, Akdeniz kıyıları içerisinde kıyı çizgisi değişiminin en hızlı gerçekleştiği alanlardan biridir. Göksu deltası kıyılarında meydana gelen kısa ve uzun dönemli kıyı çizgisi değişimleri delta kıyılarında morfolojik değişimlerin meydana gelmesine neden olmakla birlikte; delta kıyılarının arazi kullanımında da önemli değişimlerin gerçekleşmesine neden olmaktadır. Göksu deltası kıyı çizgisinin gelecekteki pozisyonun belirlenmesi çalışma sahası ile ilgili etkili kararların alınması ve uzun dönemli planlama çalışmalarının hazırlanması açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Göksu deltasının 1984-2017 yılları arasında meydana gelen kıyı çizgisi değişim değerlerinden yola çıkarak çalışma sahasının 25 ve 50 yıl sonraki pozisyonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda, Göksu deltası kıyılarında mevcut koşulların devam etmesi durumunda 25 ve 50 yıl sonraki kıyı çizgisinin pozisyonunda önemli değişimlerin meydana geleceği ve bu durumun delta kıyılarının morfolojik ve ekolojik yapısında değişimlere neden olmakla birlikte delta kıyılarının arazi kullanımında da önemli değişimlerin meydana gelmesine neden olacaktır. Delta kıyıları kıyı çizgisi değişimlerinin incelenmesi ve kıyı çizgisi değişimine neden olan faktörlerin tespit edilmesi açısından oldukça komplex bir yapıya sahiptir. Bu nedenle, Göksu deltası kıyılarında meydana gelen kıyı çizgisi değişimlerinin nedenlerinin incelenmesi oldukça geniş ve detaylı bir araştırma konusu içermektedir. Bu çalışmada, Göksu deltası kıyı çizgisi değişimine neden olan faktörlerden "fırtına kabarmaları, deniz seviyesi değişimleri ve Göksu Nehri akım ve sediment değerleri değişimleri" incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, Göksu deltası kıyılarında etkili olan fırtına kabarmaları çalışma sahasında en fazla BG ve BGB yönlerinde meydana gelen kıyı çizgisi değişimleri üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Deniz seviyesi değişimlerinin Göksu deltası kıyı çizgisi değişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi sonucunda ise sadece deniz seviyesinde 2014 yılında anlamlı bir artış gözlemlenmiş bunun dışındaki diğer dönemlerde anlamlı artış ve azalma eğilimleri tespit edilmemiştir. Göksu Nehri akım ve sediment değerlerinde meydana gelen değişimlerin çalışma sahası kıyı çizgisi değişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi sonucunda, 1967 yılından 2012 yılına kadar ki 45 yıllık zaman diliminde Göksu Nehrinin hem akım hem de sediment değerlerinde önemli düşüşlerin meydana geldiği ve bunun çalışma sahası kısa ve uzun dönemli kıyı çizgisi değişimlerini önemli ölçüde etkilediği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Göksu deltası kıyıları uzun ve kısa dönemli kıyı çizgisi değişimleri açısından oldukça dinamik bir yapıya sahiptir. Delta kıyılarında meydana gelen hızlı kıyı çizgisi değişimleri mevcut koşulların devam etmesi durumunda gelecekte delta kıyı çizgisinin pozisyonunda önemli değişimlerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bu nedenle, Göksu deltası kıyı çizgisi değişiminin belirli aralıklarla ve farklı yöntemlerle belirlenmesi, kıyı çizgisinin gelcekteki pozisyonun modellenmesi ve kıyı çizgisi değişimine neden olan faktörlerin belirlenmesi çalışma sahası kıyıları ile ilgili etkili kararlar alma ve uzun dönemli planlama çalışmalarının hazırlanması açısından son derece önemlidir.