Arap dilinde istişhâd olgusu ve Hatîb el-Kazvînî'nin Telhîsü'l-Miftâh adlı eserinde istişhâd referansları
Özet
İstişhâd, Arap dilini harici etkilerden korumak amacıyla oluşturulmuş bir disiplin olarak kural ve sınırları dil âlimleri tarafından belirlenmiştir. İstişhâdın tanımı, çeşitleri ve uyulması gereken kurallar bu disiplin içerisinde belirlenmeye çalışılmıştır. Bu süreçte farklı açıklamalar neticesinde farklı ekoller oluşmuştur. Aynı zamanda nahv, sarf, sözlükbilim ve belâgat gibi Arap dilinin farklı alanlarında istişhâdın kurallarının nasıl olması hakkında çeşitli çerçeveler belirlenmiştir. Bu çalışmada genel olarak Arap dilinde istişhâd olgusunun kural ve sınırları ile istişhâd türlerinin ortaya konması sağlanmıştır. Telhîsü'l-Miftâh adlı eserde istişhâd olgusunun tartışılması ile ise özel olarak; "Belâgat alanında istişhâd olgusu nasıldır?" sorusunun cevabı araştırılmaya çalışılmıştır. Buna göre Telhîsü'l-Miftâh adlı eserde Kur'ân, hadîs ve şiir ile istişhâd, detaylarıyla işlenmiştir. Âyet ve hadîs ile istişhâd eserde ne sıklıkta kullanıldıkları noktasından ele alınmıştır. Şiir şevâhidlerinin hangi tabakadaki şairlerden alındığı, bu şairlerin aslen nereli oldukları ve eserde şiirlerine ne sıklıkla başvurulduğu gibi noktalardan incelenmiştir.