V.N. Voynoviç örneklemesinde Sovyet edebiyatında satirik distopya
Abstract
Sovyetler Birliği'nde J. Stalin'in (1878-1953) ölümünden itibaren toplumsal yaşam ve sanatta görülmeye başlayan özgürleşme, 1970'lerden sonra hızlanmıştır. Distopya türü de bu dönemde bir canlanma yaşamıştır. Sovyet edebiyatının sınırlarının giderek genişlemesiyle 1980'li yıllardan itibaren "polisiye distopya", "felaket distopyası", "satirik distopya" gibi yeni mini türler ortaya çıkmıştır. Grotesk, ironi, absürt, komedi gibi satir unsurlarının distopyalarda yoğunlaşmasıyla ve Sovyet günlük yaşamının da eserlere nüfuz etmesiyle oluşan satirik distopyalar bu çalışmanın odak noktasıdır. Tezde V. N. Voynoviç'in Moskova 2042 (Москва 2042, 1986) adlı romanı üzerinden satirik distopyaların ayrıcı özelliklerinin gösterilmesi amaçlanmıştır. Okuru bir zaman yolculuğu ile 2042 Moskova'sına götüren V. Voynoviç'in grotesk bir atmosferde, güldürücü, absürt tasvirlerle verdiği distopik ülke anlatısı satirik distopyaların açık bir örneğini teşkil etmektedir. Tez çalışmasında Voynoviç ve çağdaşı distopya yazarlarının eserleri üzerinden satirik distopyaların beslendiği tarihsel ve sanatsal unsurlar açıklanmaya çalışılmıştır. Edebi tür olarak ütopya ve distopyaların özelliklerine de yer verilen tez çalışmasında satirik distopyaların bir hesaplaşma ve cevap verme refleksi içinde olduğu Rusya tarihiyle paralel gelişim gösteren Rus ütopya edebiyatı da bütüncül bir bakışla ele alınmıştır.