Hazine taşınmazlarının yönetimi ve elden çıkarılması işlemlerinde 3194 Sayılı İmar Kanunu'nun 11'inci ve 15'inci maddelerinin uygulamaları: Tevhit, ifraz ve terk işlemlerinin Çorlu İlçesi Örneği' nde Değerlendirilmesi
Özet
Son yıllarda Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün yönetimindeki Hazine
taşınmazlarının kamusal etkinliğinin arttırılması ve ekonomiye kazandırılması için teknik ve idari
personel takviyesi ile taşınmaz yönetimine ilişkin otomasyon projeleri ve coğrafi bilgi
sistemlerinden faydalanılmasını içeren projeler uygulamaya konulmuştur. Ülke düzeyinde Hazine
taşınmazları, emlak sektöründe büyük bir kapasiteye sahip olmakla birlikte, edinim usullerinin
benzer olmaması, planlama sürecinin taşınmazları kısıtlı hale getirmesi, mahalli idareler
tarafından imar uygulaması yapılmadan plan üzerinden yapılanmaya gitmeleri ve özel
kanunlardaki bazı hükümlerin kurumlararası ihtilafa neden olması gibi nedenlerle Hazine
taşınmazlarının yönetimi ve elden çıkarılma çalışmalarının istenilen seviyeye ulaştırılamadığı
gözlenmektedir.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 11’inci maddesi ile imar planında meydan, yol, park, yeşil saha,
otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan
Hazine taşınmazlarının, Maliye Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan içerisinde
belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında İl Özel İdaresine bedelsiz terk edileceği
ve tapu kaydının terkin edileceğinin hüküm altına alınmış ve buna göre yerel düzeylerde
uygulamaların yapıldığı görülmektedir. Ancak 3194 Sayılı Kanun’un 15’inci maddesindeki;
“İmar planlarına göre yol, meydan, yeşil saha, park ve otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan
yerlere rastlayan gayrimenkullerin bu kısımlarının ifrazına ve tevhidine izin verilmez”
hükmünden Hazine taşınmazlarının muaf tutulmaması, Hazine taşınmazlarının imarlı
kısımlarının yönetimini ve elden çıkarılmasını kısıtlamaktadır.
Gerek idari kayıtların analizi, gerekse seçilen iki mahallede yapılan saha çalışmalarının sonuçları
ile yöneticilere uygulanan anketin sonuçlarına göre imar planı ve mevcut plan değişikliklerinde
Hazine taşınmazlarını menfi yönde etkilediği anlaşılmaktadır. Özellikle 3194 Sayılı Kanun’un
11’inci ve 15’inci maddelerinin etkilerine ilişkin olarak yönetici konumunda çalışan personele
uygulanan anketin sonuçları ile konuya ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı birlikte
değerlendirildiği zaman, 3194 Sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde değişiklik yapılması ve imar
uygulama alanı sınırları içinde kalan genel bütçeli kurumlar için ayrılan Kamu Tesisleri Payı
(KOP) alanlarının Hazine taşınmazlarından karşılanması gibi çözüm önerilerinin geliştirilmesi
mümkün olmuştur. Hazine taşınmazlarının imar uygulamasında tabii olacağı mevzuatın yeniden
düzenlenmesi ve kurum içinde söz konusu süreçlerin izlenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla
taşınmaz yönetimi fonksiyonlarının etkinliğinin artırılabilmesi için insan kaynağının
geliştirilmesine ağırlık verilmesi ve bu çerçevede kurum bünyesinde gayrimenkul geliştirme ve
yönetimi uzmanlarının istihdamına ağırlık verilmesi gerektiği vurgulanmalıdır.