Belediyelerde taşınmaz envanteri işlemleri- uygulama ve öneriler: Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Muratpaşa Belediyesi örneği
Özet
Türkiye’de Devlet tüzel kişiliği olan Hazine ile birlikte kamu tüzel kişiliğine sahip belediyeler
ve diğer kamu kuruluşları taşınmaz mülkiyeti edinebilmektedir. Sadece Hazine’nin
yönetiminde bulunan taşınmazlar Türkiye yüzölçümünün üçte birlik bölümüne
yaklaşmaktadır. Bu nedenle kamu elinde bulunan taşınmaz portföyü için sağlıklı bir envanter
kaydı oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Bu düşünceden hareketle taşınmaz
envanterine ilişkin olarak Amerika Birleşik Devletleri’ndeki uygulama ile Avrupa’da bu
konuda yapılmış çalışmalar gözden geçirilmiş ve Türkiye’de uygulanan yöntem
incelenmiştir. Taşınmaz envanterinde yer alması gereken temel bilgiler olarak alt kriterleri
hariç olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri’nde; taşınmazın cinsi, bulunduğu yere ilişkin
bilgiler, kısıtlamaları, gelir ve giderleri, kullanım durumu ve özellikleri, yeniden planlama ve
elden çıkarma yöntemleri konularını içeren 25 ve Avrupa’da ise taşınmazın cinsi, özellikleri,
kullanım ve yıpranma durumu, gelir ve giderleri, yeniden planlamaya uygunluğu ve kullanıcı
memnuniyetini içeren 23 unsur belirlenmiştir. Ancak Türkiye’de yürürlükte bulunan
düzenlemelere göre taşınmaz numarası, sınıflandırma, yer bilgileri, tanımlama bilgileri,
büyüklüğü edinme şekli ve tarihi, malik bilgileri, elden çıkarma nedeni ve tarihi olmak üzere
8 temel unsur yeterli kabul edilmiştir. Yürürlükte olan yasal düzenlemelerin kurum ve
kuruluşlar tarafından uygulanma şekli, varsa uygulamada karşılaşılan sorunların ve
uygulamanın düzenlemelere uygunluğunun tespiti için Antalya Büyükşehir Belediyesi ve
Muratpaşa Belediyesi örnek alınarak incelenmiştir. Sonuç olarak Türkiye’de uygulanan
envanter sisteminin; hesap verilebilirlik, detaylı bilgi içerme ve taşınmaz yönetiminden
sorumlu olanların karar almasını destekleme niteliklerinden uzak olduğu değerlendirilmiş ve
yeni bir envanter sisteminin oluşturulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.Yeniden
oluşturulması gereken envanter sisteminin; taşınmazın tanımlanabilmesi, yerinin
belirlenebilmesi, niteliklerinin özet olarak alınabilmesi, sağlıklı bir değerlendirmeye tabi
tutulabilmesi için içermesi gerektiği asgari bilgilere yer verilmiş ve Tapu ve Kadastro Genel
Müdürlüğü tarafından yürütülen Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Tapu ve Kadastro Bilgi
Sistemi (TAKBİS) sistemleri ile bağlantılı olması gerekliliği vurgulanmıştır.