Tersane yatırımları için kuruluş yeri seçimi: Yalova-Altınova Tersane Girişimcileri Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi örneği
Abstract
ĠĢletmelerin iktisadi anlamda baĢarılı olabilmeleri için uzun dönemli yatırım kararı olan ve stratejik öneme sahip olan kuruluĢ yeri seçimini iyi analiz etmeleri gerekmektedir. ĠĢletmeler küresel pazarda varlıklarını sürdürebilmeleri için etkin ve verimli yatırım kararını alırken; iĢletmecilik amaçları yanında ülke ekonomisi ve hatta dünya ekonomisi açısından önem taĢıyan alternatiflerin seçilmesine özen göstermeleri gerekmekte olup, yer seçimi aĢamasının iyi analiz edilmesi ve analiz sonuçlarının iyi değerlendirmesi zorunlu olacaktır. Bu çalıĢmada, emek yoğun sektör olması ve birçok sanayi dalı ile etkileĢim içinde olması sebebiyle yüksek istihdam olanağı sağlayan, yüksek katma değerli ürünleri ile ihracatta önemli katkı yapan, ülke ekonomisine döviz geliri sağlayan ve savunma sanayiine katkısı ile teknolojik altyapının geliĢmesine olanak sağlayan gemi inĢa sektöründe kuruluĢ yeri seçimi hem genel, hem de seçilmiĢ örnek olay düzeyinde irdelenmiĢtir. Türkiye’de tersanelerin mevcut durumu, kapasiteleri, yer seçim kriterleri, yasal dayanakları ve ülke ekonomisine katkıları değerlendirilmiĢ ve örnek kuruluĢ yeri Yalova-Altınova Tersane GiriĢimcileri Sanayi ve Ticaret Anonim ġirketi incelenmiĢtir.
Tersane proje geliĢtiricisi ve yöneticileri yönünden kuruluĢ yeri seçim kriterleri değerlendirildiğinde; coğrafi konum, ulaĢım olanakları, gemi sanayinin varlığı, gemi inĢa yan sanayinin varlığı, devlet teĢviki, toplam ve nitelikli iĢgücü varlığı, jeolojik durum, topografik yapı, enerji kaynaklarının yeterliliği, altyapı yatırımları, kıyı kesiminin özelliği, dalga etkisi, rüzgar etkisi, diğer tersane bölgelerine uzaklığı, bölgenin sosyo-kültürel yapısı, havalimanına yakınlığı, stratejik durumu, hammaddeye yakınlığı, öz kaynakların ve ilave tesis alanlarının önemi, arazi ve arsa varlığı, su kaynaklarının varlığı ve konaklama tesislerinin varlığı gibi parametrelerin önemli olduğu ortaya konulmuĢtur. KuruluĢ yeri seçiminde tersane kuruluĢunu gerektirecek iĢ hacminin tespiti ile tersane kuruluĢ yerinin uluslararası kriterlere uygunluğu parametrelerinin de önem taĢıdığı sonucuna ulaĢılmıĢtır. Örnek olay olarak incelenen Yalova-Altınova Tersaneler Bölgesi ve seçilen tesisin yer seçiminin, belirtilen kuruluĢ yeri seçim kriterlerine uygun olduğu görülmektedir. Tersane yatırımlarının geliĢtirilmesi ve özellikle gemi sanayinde üretim ve ihracat kapasitesinin geliĢtirilmesi bakımından bütün kıyı yerleĢimlerinde tersane kuruluĢ yeri seçimi ve fiilen yatırıma baĢlanmasına yönelik master plan hazırlanması ve buna göre yatırımların ulusal ve bölgesel düzeylerde yönlendirilmesi, uygun kuruluĢ yerlerinin seçimi, rasyonel yatırım planlamasının yapılması ve kıt kaynakların etkin kullanımı yönlerinden gerekli görülmektedir.