İmar tadilatlarında oluşabilecek rantın kamuya kazandırılma yolları
Özet
İmar planları; kentleri yaşanabilir kılan düzenlemelerin başında gelen bir araçtır. Bu planlarla kentin gelişimine yön vermek ve toplum ihtiyaçlarını karşılamak hedeflenir. Planlama ile çağdaş kent yaşamı fiziksel ve sosyal olarak yapılandırılmaktadır. Bu planların ihtiyaçları karşılayamadığı ya da etkin kullanımının söz konusu olmadığı durumlarda ise tadilatlara ihtiyaç duyulmaktadır. Plan tadilatları, hukuk kuralları çerçevesinde yapıldığında herhangi bir sorun yaşanmayacak ve hatta sorun çözümleme amacına yönelik olarak yapılabilecektir.
Türkiye’de toplumsal bir sorun olarak ahlaki değerlerin giderek yozlaşması, kendini özellikle kentsel kesimlerde rant arayışları olarak göstermektedir. Birçok büyük kentte rant sağlamak için plan tadilatları araç olarak kullanılmaktadır. Tadilatlar aracılığıyla bazen gerçek, bazen de tüzelkişiler imtiyazlar kazanmakta ve bu gibi durumlarda kamunun ranttan önemli ölçüde gelir kaybı söz konusu olabilmektedir. Kamu gelir elde edemediği gibi, tadilatlardan oluşan ek külfetlere de katlanmak zorunda kalmaktadır. Tadilat sonrası oluşan mekanlara merkezi ve yerel yönetimlerin mevcut hizmetlerine ilave yeni hizmetleri götürme yükümlülüğü doğmakta ve bu durum söz konusu idarelerin giderlerini artırmaktadır. Bu koşullarda çalışmada özellikle plan tadilatları yoluyla oluşan rant artışı seçilmiş örnek olay çerçevesinde incelenmiş olup, tadilatın neden olduğu rant artışının kamuya kazandırılma yollarına ilişkin görüşler ortaya konulmuş ve rant ile sağlanacak gelirlerin artan kamu hizmetlerinin finansmanında bir araç olma olanağı değerlendirilmiştir.