Değen çift yıldızlarda O'connell etkisinin araştırılması
Özet
UMa türü değen çift yıldızlar, Güneş benzeri iki yıldızdan oluşma etkileşen çift yıldız sistemleridir. Bu sistemlerin büyük bir çoğunluğunun ışık eğrilerinin tutulmalar dışındaki maksimumlarında seviye farklılıkları (asimetri) gözlenmektedir. ?O'Connell etkisi? olarak bilinen ve maksimum seviyeleri arası parlaklık farkının kadir cinsinden değeri ile ifade edilen bu asimetri zamanla değişkenlik de göstermektedir. Nedeni henüz tam olarak anlaşılamamış olmakla birlikte, bu etki, çift sisteme ait bileşen yıldızların biri ya da her ikisinin yüzeyinde yer aldığı düşünülen sıcak ve/veya soğuk yıldız lekeleriyle teorik olarak modellenebilmektedir. Bu çalışmada ışık eğrilerinde O'Connell etkisi izlenen beş tane W UMa türü değen çift sistem ele alındı. Her bir sistem için, literatürde mevcut bulunan ışık eğrilerinin 0.0-0.5 ve 0.5-1.0 yörünge evresi aralığını kapsayan parçalarından, ilgili evre aralığında kalan maksimum seviyesine normalize edilmiş iki ayrı simetrik ışık eğrisi üretildi ve bunların fotometrik analizi gerçekleştirildi. Analizler sonucu elde edilen parametrelerin, dğen çiftler için ortaya konan yarı-deneysel bağıntılarla (dönem-yoğunluk ve yarıçap oranı- kütle oranı) olan uyumuna bakıldı. Böylelikle leke varlıüından kaynaklandığı düşünülen O'Connell etkisinin, seçilmiş bir sistem için, hangi tür lekeden (sıcak/soğuk) kaynaklandığına dair tahminde bulunmaya olanak tanıyan bir karar verme mekanizması oluşturuldu.Abstract UMa type contact binaries are interacting binary star systems that their components are solar-like stars, most of them show asymmetry between the levels of out of eclipse maxima in their light curves. This asymmetry which is known as ?O?Connell effect? and quantified as magnitude difference between maxima levels can also vary in time. Although the cause of this phenomena stil can not be exactly understood, it can be theoretically modelled hot and/or cool stellar spots on one or both component stars of the binary system. In this study we dealed with five W UMa type contact binary systems which are showing O?Connell effect in their light curves. Their light curves which are collected from the literature were seperated in to two parts between the orbital phases 0.0-0.5 and 0.5-1.0 and symmetric full light curves were constucted for each part. Then, each symmetric light curve was normalized to its corresponding maximum level and photometrically analyzed. The resulting analysis parameters are compared with the semi-empirical relations (period-density and ratio of radii-mass ratio) constructed especially for W UMa type contact binaries. Thus, a decision making mechanism was formed to estimate the type of the spot (whether it is hot or cool) for a given particular system.