Ortaöğretim okullarında uygulanan ritüellere ilişkin öğrenci görüşleri : Ankara ili Mamak ilçesinde bir Anadolu Lisesi örneği
View/ Open
Author
AKSOY, Hasan Hüseyin (Tez Danışmanı)
ALĞAN, Birol (Yazar)
Metadata
Show full item recordAbstract
Bu araştırmanın amacı ortaöğretim okullarında var olan ritüellerin (tören vetörensel davranışlar) öğrenci deneyimleri yoluyla eleştirel olarakçözümlenmesidir.Araştırma ile okullarda ritüel olarak nitelendirilebilecek uygulamalarınvarlığı, öğrencilerin okul içi ve dışında düşünceleri, davranışları ve algılarıüzerinde ritüellerin etkisi, öğrencilerin ritüel uygulamalarını nasıl algıladıkları,ritüel uygulamalarının sürdürülmesinde kullanılan ideolojik ve kültürel araçlarınneler olduğu, okuldaki ritüellerin ayrıştırıcı ve birleştirici işlevlerinin varlığı,dersler ile ritüeller arasındaki bağlantıların ortaya konulması amaçlanmaktadır.Öğrencilerin ritüeller sırasında karşılaştığı durumlar, duygu ve düşüncelerindekideğişimler hem okul içi hem de okul dışı yaşamları üzerinde etkili olmakta,öğrencilerin sorgulamadan dünyayı algılamalarına kaynaklık eden etkenlerdenbirisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırmada öğrencilerin ritüellere yönelikdeneyimleri yoluyla eleştirel bir çözümleme yapmayı amaçlayan araştırmada,nitel araştırma yönteminden faydalanılmış ve buna uygun olarak yarıyapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmeler 2013-2014 eğitim öğretim yılı 1. Döneminde Ankara İli Mamakilçesindeki bir Anadolu Lisesinde yapılmıştır. Görüşmelerde maksimumçeşitliliğin sağlanması için her sınıf düzeyi ve her şubeden bir öğrenci randomusulle seçilmiş okuldaki cinsiyet dengesini yansıtması için de amaçlı seçimyapılmıştır.Görüşme başlamadan önce araştırma ile ilgili olarak öğrencilere kısacabilgi verilmiş, notlar tutulacağı ve ses kayıt cihazı ile kayıt yapılacağı belirtilmişve öğrencilerin kayda izin vermeleri ile görüşmeler yapılmıştır. Her öğrenci içinbir görüşme formu tutulmuş, görüşme formu üzerine görüşülen kişinin görüşmesırası, sınıf düzeyi ve cinsiyetini belli eden bir kod verilmiştir. Elde edilen verilerifade edildiği şekliyle yazılı metin haline dönüştürülmüş, daha sonraaraştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan belirli temalar altındatoplanmış, sınıflandırılmış ve analiz edilmiştir.Araştırmanın bulgularına göre, okuldaki ritüeller toplumdaki egemenkültürü yansıtmakta ve bu kültürün sonraki gençlere öğretilmesinde işlevgörmektedir. Öğrenciler, ritüeller konusunda geleneksel ve devletin resmisiyasal kültürü ile aynı şekilde düşünmekte, bu kültürün sembollerine karşı vefaduygusu taşımaktadır. Ayrıca devletin kuruluş sürecinde yaşananlardan gururduymakta, geçmişi bugüne taşıyan törenlere katılmaktan mutlu olmakta,geçmişte yaşanan kahramanlıkların anlatıldığı ritüeller yoluyla cesaretlenmekteve devletin kuruluş dönemini yeniden yaşattığını düşündükleri törenlerdenheyecan duyduklarını belirtmektedirler. Öğrenciler çoğunlukla ritüeller sırasındaritüellerin ruhuna ve amaçlarına uygun olarak hareket etmekte ve zaman zamandiğer öğrencileri de kontrol etmektedirler. Bulgulara göre devletin resmiideolojisi okullardaki ritüeller aracılığı ile öğrenciler üzerinde kendini yenidenüretmektedir. Öğrenciler, resmi törenlere katılımda zorunlu kıyafet uygulamalarınıçoğunlukla uygun bulmaktadır. Bunun yanısıra törenler sırasında arkadaşlarıylakonuşan, hareket eden, gülen veya törene katılmayan öğrencilere yönetici veöğretmenler tarafından yapılan uyarıları ve kontrol etme biçimlerini haklı görmektedirler. Öte yandan öğrencilerde törenlerden sıkılma ve törendebaşkasıyla konuşma, şeylerle ilgilenme gibi davranışlar mevcuttur.Öğrenciler, yönetici ve öğretmenlerin karşısında kendilerini rahathissetmemekte, karşıdakinin statüsünden korkmakta, duruşlarına,konuşmalarına ve hareketlerine karşıdaki kişinin onaylayacağı şekilde yönvermektedirler. Öğrencilerin bu tutumları hem geleneksel kaynaklı hem de resmihiyerarşi kaynaklı olarak ortaya çıkmaktadır. Başka bir deyişle öğrencilerüzerinde ritüel uygulamaları yoluyla hegemonya üretildiği söylenebilir.Törenlerde vurgulanan Türk olmak, Türklüğe dair değerler, törendavranışlarını düzenlemede kullanılan günün anlam ve önemi, ritüelin önemigibi anlatılarda kullanılan neyin önemli ve değerli olduğuna ilişkin sözler ve diğeryönlendirici davranışlar ritüeller sırasında kültürel hegemonyanın varlığınıortaya koymaktadır.AbstractThe aim of this study is critical analysis of the existing rituals (ceremoniesand ceremonial behaviors) in upper (high schools) by the student views and thisown experiences in cultural and ideological context.Through this study it is aimed to reveal the existence of practices that canbe qualified as rituals, the effect of rituals on the students’ thoughts, behaviorsand perceptions inside and outside of school, the thoughts and feelings ofstudents about ritual practices, the ideological and cultural tools used to carryout rituals, the existence of connective and decomposing functions of rituals andthe connection between courses and rituals.The situations students encounter during rituals, the changes in theirfeelings and thoughts are penetrating and thus we face the problem of students’unquestioned perception of the world as given in rituals.In the study, qualitative survey method was preferred and semi-structuredinterview technique was used to gather data. The interviews are conducted in the first semester of 2013-204 academiccalendar an Anatolian High School in Mamak district of Ankara. The studentswere interviewed with questions that are previously prepared, expert evaluatedand pilot interviewed before final evaluation.To include one student from each grade level and each branch and toreflect the gender rate exist in the school purposive sampling is applied.However, participating students were chosen from the random number tabletaking into account the class sizes and based on volunteer student participation.Before the interviews the students were informed about the study, it is statedthat there will be note taking and audio recording and their consent are aimed.An interview form is recorded and given a code indicating interview order, gradeand gender. The data as in records are transcribed and then collected,classified and analyzed based on certain themes towards the aim of the study.According to the findings of the study the school functions like anideological instrument through rituals. The students are thinking according tothe priorities of official ideology, having sense of loyalty towards the symbols ofideology of the state, feeling proud for the foundation process of nation-stateand excited about ceremonies reviving that period. During the rituals thestudents usually behave coherent to the spirit and purpose of the rituals andoccasionally check for other students. According to findings the official ideologyof the state is reproduced on the students through the rituals in the schools. Students usually approve the compulsory dress codes in officialceremonies. Besides, they justify the teachers’ and administrators’ warning andmethods of control towards the students who are talking, laughing and absenteeduring the ceremonies. On the other hand the students also exhibit thebehaviors of escape from the ceremony, like getting bored, talking duringceremonies, dealing with other things.Students are feeling uncomfortable with administrators and teachers, fearof their statues, adjust their standing, talks and behaviors for their approval. The attitudes of students emerge as tradition and official hierarchy originated Inother words the alienation emerges in students because of rituals.The discourse about what is valued and important like the emphasis onbeing Turk, the values related to it, the narratives about the meaning andimportance of the ritual and the other guiding behaviors are exhibiting theexistence of cultural hegemony during rituals.