Hovhannes Tumanyan’ın masalları / halk edebiyatının çocuk edebiyatındaki yansımaları
Göster/ Aç
Yazar
ULUPINAR, Ercan Cihan (Yazar)
KARACA, Birsen (Tez Danışmanı)
Üst veri
Tüm öğe kaydını gösterÖzet
“Hovhannes Tumanyan’ın Masalları/Halk Edebiyatının Çocuk Edebiyatındaki Yansımaları” adlı tez çalısmamızda genelde folklor ve edebiyat arasında var olan iliski özeldeyse halk edebiyatının çocuk edebiyatındaki yansımaları Doğu Ermeni edebiyatının temsilcilerinden Hovahnnes Tumanyan’ın masalları aracılığı ile gösterilmistir. Tezimizde Hovhannes Tumanyan’ın hayatı, siyasi ve edebi kisiliği bir bütün olarak ele alınmıs ve arastırmalarımız sonucunda Tumanyan’ın edebi kisiliğinin olusmasında halk kültürünün / halk edebiyatının etkili olduğu görülmüstür. Ayrıca Tumanyan’ın dönemin siyasi ideolojisini savunduğu ve aktif olarak politikanın içinde bulunduğu da tespit edilmistir. Tumanyan halk anlatılarını derleyerek yirmi iki masal yazmıstır ve bu masallar çocuk edebiyatı içinde değerlendirilmektedir. Dolayısıyla halk anlatılarından esinlenerek masallar yazan Tumanyan halk bilimi çerçevesinde ele alınmıs ve tezimizde buna bağlı olarak halk bilimi ve halk edebiyatı konularına değinilmistir. Arastırmamız esnasında masal türleri konusunda yapılan sınıflandırmalarda bazı sorunların olduğu tespit edilmistir. Bundan dolayı çalısmamızda yeni bir sınıflandırma önerilmistir. Bu sınıflandırmaya göre masallar halk masalları, kurmaca masallar ve kültürize masallar olarak üçe ayrılmıstır. Kültürize masalların halk edebiyatından çocuk edebiyatına geçiste köprü islevi gördüğü belirlenmistir. Çalısmamızda halk bilimi ve halk edebiyatı hakkında yapılan değerlendirmelerden sonra Ermeni folkloru ve halk edebiyatı ele alınmıstır. Ermeni folklorunun ilk dönemlerinde milliyetçi ideolojinin, Sovyet döneminde sosyalist ideolojinin daha sonra ise tekrar milliyetçi ideolojinin etkisi altına girdiği tespit edilmektedir. Tumanyan’ın iki dönemde de yasayan bir yazar olarak hem sosyalizmden hem de milliyetçilikten etkilendiği görülmüstür. Folklor ve halk bilimi üzerine yapılan değerlendirmelerden sonra çocuk edebiyatı tanımları ve tarihçesi ele alınmıstır. Bu bağlamda Batı’da ve Rusya’da çocuk edebiyatının gelismis olduğu tespit edilmistir. Çalısmamızda çocuk edebiyatı “dozu çocuklara uygun olan edebiyat” olarak kabul edilmistir. Ayrıca çocuk edebiyatı elestirisinin veya kuramlarının bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği belirlenmistir. Ermeni çocuk edebiyatının Ermeni folkloru gibi aynı siyasi süreçlerden geçtiği görülmüstür. Fakat üzerinde inceleme yaptığımız Hovhannes Tumanyan’ın masallarında siyasi bir yön tespit edilmemistir. Ayrıca Tumanyan’ın masalları çocuk edebiyatı açısından değerlendirildiğinde “adrese yönelik” olarak görülmemistir. Tumanyan, halk kültüründen etkilenen bir yazar olduğu için edebiyat ve folklor iliskisi incelenmis ve edebiyat - folklor arasında sıkı bir iliski olduğu örneklerle açıklanmıstır. Folklor ve edebiyat arasında köken iliskisi bulunduğu anlasılmıs ve bu iliskinin karsılıklı etkilesim ile devam ettiği belirlenmistir. Tezimizde folkor - edebiyat etkilesiminin en fazla olduğu tür olarak ise kültürize masallar ön plana alınmıstır. Analiz bölümünde kullandığımız Axel Olrik, Vladimir Propp, Greimas, Larivaille ve anlatı analizi modelleri üzerine yapılan karsılastırmalı incelemeler sonucunda sözlü veya yazılı analiz yöntemlerinin birbirinden çok farklı olmadığı, temelde birbirine benzediği görülmüstür. Hovhannes Tumanyan’ın masalları, Axel Olrik’in anlatının epik yasaları çerçevesinde, Greimas ve Propp’un karakter analizine ve Larivaille’ın anlatı semasına göre karsılastırmalı olarak incelenmistir. Axel Olrik, Greimas, Propp ve Larivaille’a göre yapılan incelemeler sonucunda Tumanyan’ın masallarının halk masallarından izler tasıdığı gösterilmistir. Üst yapı ve anlatı analizi yöntemleri ile halk anlatılarının analizinde kullanılan yöntemler desteklenmis ve benzerlikler ortaya konmustur. Çocuk edebiyatı ve dili açısından değerlendirilen masalların ayrıca varyantları da arastırılmıstır. Đncelenen masalların Türk halk edebiyatında benzer örnekleri bulunmustur. Đncelemeler sonucunda Tumanyan’ın sözlü kültürden aldığı masalların biçimsel yapısı, içeriği, üst yapısı ve karakterleri arasındaki iliskiler analiz edilmis ve bu analizler sonucunda masalların halk edebiyatı özelliklerini büyük ölçüde koruduğu görülmüstür. Sonuç olarak Tumanyan’ın sözlü kültürden aldığı masalları kültürize etme sürecinde çok az değistirdiği anlasılmıstır.